BAB I
PURWAKA
1.1 Lelandhesane Panliten
Ing tradisi
Jawa, mitoni awujud rangkaian upacara adat kang tekan saiki
isih dilakoni nang sebagian masyarakat Jawa. Tembung mitoni saka
tembung ‘am’ (ater ater am nuduhake tembung kata kerja) + ’7′ (pitu) kang
ateges upacara sing dilakoni nalika itungan ke-7. Upacara mitoni sawijining
adat kebiasaan utawa sawijining upacara kang dilakoni ing sasi ke-7
nalika ana salah sijining wanita meteng. Kanthi pangarep arep supaya si jabang
bayi kang ono gua garbane ibu lan ibu kang ngandet tansah pinaringan
keslametan.Tata upacara kang ditindaake nalika ngandet, yaiku siraman,
nglebokna endhog ayam kampung menyang njero kain calon ibu sing dilakoake
bojone, ganti busana, nglebokna kelapa gading enom, nugel lawe/lilitan
benang/janur, mecahke periuk lan gayung, nginum jamu sorongan,lan nyolong
endhog, cekake yaiku upacara mitoni kang dipercaya kanggo sarana ngilangake
petaka/bebaya/mala, yaiku nuduhake menawa upacara-upacara kuwi mujudake
penghayatan bagian-bagian kepercayaan lami. Kejaba kuwi, kalebu adat
istiadat kang dilestarikake secara turun temurun nang sawijining kelompok
sosial. Nek adat istiadat kuwi ora dilakoni arep ndadeake ecean lan jeneng ala
kanggo keluarga wong kuwi ing satengahin kelompok sosial ing masyarakate.
Mitoni ora bisa dilakoni
sewayah-wayah, biasane milih dina kang dianggep becik kanggo nganaake upacara
mitoni. Dina kang apik kanggo upacara mitoni yaiku dina Selasa (Senin awan
tekan wengi) utawa Setu (Jumat awan tekan wengi) lan dianaake ing wektu siang
utawa sore. Kanggo papan panggonane upacara biasane dipilih ing pasren, yaiku
senthong tengah. Pasren kanggone among tani kanggo panggonan nyembah Dewi Sri,
dewi pari. Amarga masyarakat saiki ora duwe senthong, mula upacara mitoni
biasane dilakoake ono ing ruang keluarga utawa ruang kang amba kang cukup
kanggo nganaake upacara.
Ana ing makalah iki bakal dibahas asal-muasale mitoni/tingkeb,
urutaning lan tata carane mitoni/tingkeb sing dilakoni masyarakat jawa.
1.2 Undherane Panliten
1.) Apa pengerten saka upacara adat Jawa mitoni?
2.) Sapa bae paraga kang ana sajroning upacara adat Jawa mitoni?
3.) Apa bae uba rampe sajroning upacara adat Jawa mitoni?
4.) Kepriye urut- urutane upacara adat Jawa mitoni ?
1.3 Ancase panliten
1. Kanggo Ngerteni apa iku
mitoni.
2. Kanggo Ngerteni paraga sing ana ing sajrone mitoni.
3. Kanggo Ngerteni ubarampe ing mitoni.
4. Kanggo Ngerteni urutaning acara mitoni.
BAB II
ANDHARAN
2.1 Pangerten saka upacara adat Jawa mitoni/ tingkeban
Mitoni iku asalé saka tembung
pitu (7). Upacara adat iki dianakaké wektu calon ibu nggarbini utawa meteng 7
sasi. Ancasé kanggo keslametan calon bayi lan ibuné utawa kanggo sing sipaté
tolak bala. Ing dhaérah tartamtu, upacara iki uga diarani tingkeban.
Makna Jabang bayi umur 7 sasi iku wis nduwe raga sing sampurna. Dadi miturut pangertene wong Jawa, wetengan umur 7 sasi iki proses pangriptane manungsa iku wis nyata lan sampurna ing sasi kaping 7.
Makna Jabang bayi umur 7 sasi iku wis nduwe raga sing sampurna. Dadi miturut pangertene wong Jawa, wetengan umur 7 sasi iki proses pangriptane manungsa iku wis nyata lan sampurna ing sasi kaping 7.
2.2 paraga sajrone upacara adat Jawa mitoni
1. Bapa
2. biyung
3. juru upacara adat jawa mitoni
2.3 Uba rampe sajrone upacara adat Jawa mitoni
v Uba rampe mateng ing antarane,yaiku :
1. Sekul janganan
2. Jenang abrit,
3. Jenang baro-baro,
4. Jajan pasar lan sriyatan kang ginawe saka wijen,
5. Dhele, kacang kang kagangsa ing gendhis
6. Cengkaruk timbal,
7. Penyon,
8. Pring sadhapur lan tumpeng robyong kang arupa tumpeng dicemplungake
ing cething,
9. Diwenehi iwak kebo lan endhog
10. Godhog, gereh,lan krupuk.
11. Rujak
12. Ampyang
a. Lombok,
b. Terong,
c. Kala pendem(mbote,kacang tanah,menyok,tales)
d. Kala gumantung(kates)
e. Kala marambat(telo)
f. Janganan lan jinis kembang-kembangan. Tumpeng janganan
iku digawe cacah pitu dijangkepi pitung iji apem conthong.
2.4 Urutaing upacara adat Jawa Mitoni/ Tingkeban
ü Ing ngisor iki bakal kaandharake urutaning upacara adat jawa
Mitonoi /tingkeban :
1. Siraman utawa adus kanggo simbol upacara minangka ngresiki
awak, becik kuwi raga utawa jiwa.Ngresiki awak iki tujuane kanggo mbersihi
calon ibu saka dosa-dosa dadi menawa mbesuk si calon ibu nglairake anake ora
nduweni beban moral dadi proses kelahirane lancar. Upacara siraman dilakuake
ing kamar mandi dan dipimpin oleh dukun utawa anggota keluarga kang dianggep
paling tua
2. Upacara ngleboake ayam kampung menyang njero (sarung) calon ibu
kang dilakoake bojone nglewati weteng saka nduwur weteng terus di culake dadi
pecah. Upacara iki dillakoake ing (kamar mandi) kanggo simbol pangarep arep
bayi lair kanti gangsar ora ana alangan apa-apa.
3. Upacara brojolan utawa ngleboake sepasang kelapa
gading enom kang wis digambari Kamajaya lan Dewi Ratih utawa Arjuna lan
Sembadra nang njero sarung saka nduwur weteng ibu tekan ngisor.Upacara iki
ateges mbesuk bayi lair kanti gampang ora kangelan.
4. Upacara ganti busana dilakoake nganggo jarit 7 (tujuh) cacahe
kanti motif kang beda-beda. Motif jarit lan kemben kang arep dienggo dipilih
kang paling apik kanti pangarep-arep mbesuk si jabang bayi uga nduweni
sifat-sifat kang apik kang ana lambang
5. Upacara nugel lilitan janur/lawe kang dijiretake weteng
calon ibu. Janur/lawe bisa diganti nganggo godhong klapa. Lilitan iki kudu di
tugel nang calon bapak kanti tujuan laire sang jabang bayi lancer.
6. Upacara mecahake periuk lan gayung kang digawe saka
bathok.Tujuane yaikusawab (doa lan puji keselametan.
7. Upacara nginum jamu sorongan, ngelambangake supaya anak
kang dikandhet iku gampang lair kaya didorong utawa disurung.
8. Upacara nyolong endhog, nglambangake supaya kelairan sang
jabang bayi cepet lan lancar kaya dene maling kang mlayu nggawa colongane.
Upacara iki dilakoake nang calon bapak kang njupuk endog lan nggawa mlayu
endoge kanthi cepet keliling kampung.
Kanthi dilakokake tata urutan upacara kasebut ing nduwur, ateges
upacara mitoni dianggep rampung kanthi pratanda donga kang dipimpin dukun
kanthi muteri sesajen. Sesajen ana kang digawa bali wong-wong kang melu
ngrameake upacara mitoni.
BAB III
PANUTUP
Bab 3 iki mujudkake
perangan,pungkasan sajrone panliten. Perangan iki ngandharake rong perkara,
yaiku:dudutan saka andharan kang dadi wangsulan saka undherane panliten lan pamrayoga.
3.1Dudutan
Adhadasar asile njlentrehkake Upacara Adat Jawa Mitoni bisa didudut patang perkara. Sepisan,
pangerten upacara adat Jawa Mitoni yaiku, Mitoni iku asalé saka tembung pitu
(7). Upacara adat iki dianakaké wektu calon ibu nggarbini utawa meteng 7
sasi.Kapindo, Paraga sajrone upacara adat jawa mitoni yaiku,Bapa,biyung lan
juru upacara adat jawa mitoni .
Kaping tigo, bae uba rampe sajroning upacara adat Jawa
mitoni yaiku, sekul janganan, jenang abrit, jenang baro-baro,
jajan pasar lan sriyatan kang ginawe saka wijen,dhele, kacang kang kagangsa
ing gendhis, cengkaruk timbal, penyon, pring sadhapur lan tumpeng robyong
kang arupa tumpeng dicemplungake ing cething, diwenehi iwak kebo lan
endhog godhog, gereh,lan krupuk,Rujak,Ampyang. Kaping papat, urut- urutane upacara adat Jawa mitoni yaiku, Siraman, Upacara ngleboake ayam kampung menyang njero
(sarung) calon ibu, Upacara brojolan utawa ngleboake sepasang kelapa
gading enom, Upacara ganti busana dilakoake nganggo jarit 7, Upacara nugel
lilitan janur/lawe kang dijiretake weteng calon ibu, Upacara mecahake
periuk lan gayung kang digawe saka bathok, Upacara nginum
jamu sorongan,lan Upacara nyolong endhog.
3.2 Saran
Makalah iku mujudkake tulisan
sing isih ana perangan-perangan sing durung bisa kawedhar kanthi gamblang.
Makalah ngenani upacara adat jawa mitoni ditindakake kanggo mangerteni
pangerten, paraga, uba rampe sarta reroncining upacara adat jawa mitoni. Asile
panliten iki bisa didadekake bahan rujukan
sajroneng pasinaon kabudayan mligine kabudayan jawa ing sekolah menengah atas.
KAPUSTAKAN
http://evotama.blogspot.co.id/2014/10/makalah-bahasa-jawa-mitoni.html. (Diakses ing dina jum’at,14 oktober 2016 jam 11:00)
https://www.google.com/search?q=kepriye+reroncine+mitoni&ie=utf-8&oe=utf-8&aq=t&rls=org.mozilla:en-US:official&client=firefox-beta&channel=sb(Diakses ing dina jum’at,14 oktober 2016 jam 11:00)
https://www.google.com/search?q=sapa+bae+paraga+sajrone+mitoni&ie=utf-8&oe=utf-8&aq=t&rls=org.mozilla:en-US:official&client=firefox-beta&channel=sb#channel=sb&q=+paraga+sajroning++mitoni(Diakses ing dina jum’at,14 oktober 2016 jam 11:00)
http://akucintanusantaraku.blogspot.co.id/2014/01/tata-cara-mitonitingkebannujubulanan.html(Diakses ing dina jum’at,14 oktober 2016 jam 11:00)
http://kafabihi07.blogspot.co.id/2013/01/mitoni-mitoni-iku-asale-saka-tembung.html(Diakses ing dina jum’at,14 oktober 2016 jam 11:00)
Post a Comment
Post a Comment